Agur, Mentxaka!

Egun on, eta eskerrik asko etorri zaretelako.

Orain dela hogeita hamarren bat urte, soto honen gainean dagoen plazan, arkupetan, liburu-denda ba zegoen, txikia eta, aldi berean, aparta Udal Liburutegiarekin parez pare: Ardotxik eta Agus Ormazabal zenak sortu eta gobernatu zuten; Satorra zuen izena. Oraindik zabalik balego, titulu hau dagoeneko erakusleihoan legoke. Ez joan, hala ere, hara; taberna bat dago bere lekuan, baina liburua esku artean daukazue, eta bi hitz esan nahi ditut bere alde.

Hamabost egunean zituen Ardotxik komisarian, eta bere eskarmentuaren lekukotasuna utzi digu orriotan bizi-bizi. Aspaldi hartan ere –gaur, oraindik- zigorraren beldurrik gabe zebilen borrero zaharra, baina tortura eta laidoaren berri ez ezik, garai hartako giroaren argazki paregabea ere ematen digu bere lanak eta, gainera, ondo jantzitako militante baten ikuspuntutik. Etengabe bueltaka, esan behar dituen gezurrak eta gorde behar dituen egiak –ardurak, eginkizunak, jarduerak…- aztertzen ditu ziega barruan. Egunak joan eta egunak etorri, azken hiruzpalau urteetan egindakoak gogoratzen eta galdeketan sor litezkeen korapiloak aldez aurretik askatzen saiatzen da bere buruarekin bilduta. Inspektorearen bulegora igotzen dute goizero, eta badaki gogor borrokatu ezean, urte luzeak eman beharko dituela kartzelan; beraz, azken batean, eraso horren aurka jasotako gotorra bihurtzen da Mentxakaren aitorpena nahitaez.

Aspertzeko aukerarik ematen ez duen liburua da honoko hau; gaurkotasunik ia galdu ez duena, baina denboraren tolesturetan ahaztuta gelditzeko zorian egon dira kontakizun hauek luzaro; izan ere, garaileak bedeinkatzen du historia Gasteizen, Madrilen eta Washingtonen edo, neurri apalagoan bada ere, hegemonia nahikoa gorde ahal izan duenak bestela. Ezker abertzalearen mugak erabakitzen ari ziren –gaur egun bezala, beharbada- urte haietan ere, eta Ardotxik, bai orduan bai hil hurren, bazeukan horren berri; beraz, horra gomendioa.

Rafa Egiguren